Катализаторите во автомобилите се еден од најважните елементи во борбата против загадувањето на воздухот. Тие се задолжени за намалување на штетните емисии кои настануваат при согорувањето на горивото, што има директно позитивно влијание на животната средина. Во Македонија, важноста на катализаторите е регулирана преку строгите еко норми, а редовната проверка на техничкиот преглед и атестот се од суштинско значење за исполнување на овие еколошки стандарди.
Како функционира катализаторот?
Катализаторот е уред кој е поставен во издувниот систем на возилото, и е задолжен за хемиска трансформација на штетните гасови кои се создаваат при согорувањето на горивото. Основните гасови кои се создаваат во издувниот процес се јаглероден моноксид (CO), азотни оксиди (NOx) и нецелосно согорени јаглеводороди (HC). Катализаторот преку хемиски реакции овие штетни соединенија ги претвора во побезбедни материи како јаглерод диоксид (CO2), азот (N2) и вода (H2O).
Овој процес драстично ги намалува емисиите на штетни гасови, со што се намалува и загадувањето на воздухот. Според истражувањата, катализаторите можат да го намалат нивото на штетни гасови до 90%, што значително придонесува за подобра животна средина.
Доброто влијание на катализаторот врз животната средина
- Намалување на штетните гасови: Катализаторите се одговорни за намалување на емисиите на јаглерод моноксид, азотни оксиди и јаглеводороди, кои се главни причинители на загадувањето на воздухот. Овие гасови не само што го загадуваат воздухот, туку имаат и сериозни последици по здравјето на луѓето. Намалувањето на емисиите на овие гасови директно влијае на намалување на бројот на респираторни заболувања и други здравствени проблеми кај населението.
- Придонес за чиста животна средина: Катализаторите придонесуваат за намалување на киселите дождови и глобалното затоплување. Азотните оксиди, кои се намалуваат со помош на катализаторот, се главен причинител на кисели дождови, кои ја оштетуваат вегетацијата, почвите и водите. Намалувањето на емисиите на јаглероден диоксид, пак, придонесува за намалување на ефектот на стаклена градина.
- Заштита на урбаните средини: Во големите градови, каде што сообраќајот е густ, катализаторите играат клучна улога во одржувањето на квалитетот на воздухот. Во урбаните средини, концентрацијата на штетни гасови е многу висока, па катализаторите се неопходни за одржување на здравата животна средина.
Како е регулирана проверката на катализаторите во Македонија?
Во Македонија, техничките прегледи на возилата се задолжителни и се спроведуваат еднаш годишно, при што се проверуваат сите компоненти на возилото, вклучувајќи го и катализаторот. Основната цел на техничките прегледи е да се осигура дека возилата ги исполнуваат еколошките и безбедносните стандарди.
- Технички преглед: Техничкиот преглед вклучува проверка на издувниот систем на возилото и мерење на емисиите на штетни гасови. Доколку емисиите ги надминуваат пропишаните норми, возилото не може да го помине техничкиот преглед. Катализаторот е клучна компонента за намалување на овие емисии, и неговата исправност е од суштинско значење.
- Атест за катализатори: Освен техничкиот преглед, во Македонија е пропишано и издавање на атест за возилата кои имаат заменети катализатори. Овој атест е доказ дека катализаторот е исправен и дека го исполнува еколошкиот стандард. Замената на катализаторот со неоригинален или неисправен уред може да доведе до зголемување на емисиите и до непоминување на техничкиот преглед.
- Еко норми: Во Македонија се применува стандардот Euro 6, кој ги поставува границите за максималните емисии на штетни гасови од возилата. Овој стандард налага многу ниски емисии на азотни оксиди и јаглеводороди, а возилата мора да имаат исправни катализатори за да ги исполнат овие барања. Euro 6 стандардот е применлив и за новите и за постарите возила, при што постарите возила мораат да се прилагодат на овие нови еколошки барања.
Важноста на редовната проверка и одржување на катализаторот
Како и секој дел од автомобилот, и катализаторот подлежи на абење со текот на времето. Неговиот капацитет за филтрирање на штетните гасови се намалува, а доколку не се одржува или заменува редовно, може да го изгуби својот ефект. Затоа е важно да се вршат редовни проверки на неговата исправност.
- Замена на неисправен катализатор: Доколку при техничкиот преглед се утврди дека катализаторот не функционира правилно, мора да се замени со нов, што ги исполнува еколошките стандарди. Замената на катализаторот е инвестиција која на долг рок придонесува за заштита на животната средина и за исполнување на законските обврски.
- Правилно одржување: Редовното одржување на возилото, вклучувајќи го и издувниот систем, придонесува за подолг животен век на катализаторот. Возачите мора да бидат свесни за важноста на правилното функционирање на катализаторот не само за да го поминат техничкиот преглед, туку и за да го намалат нивото на загадување кое го предизвикува нивното возило.
Заклучок
Катализаторите играат клучна улога во намалување на загадувањето на воздухот, и нивната исправност е од суштинско значење за зачувување на животната средина. Во Македонија, проверката на катализаторите се врши преку задолжителните технички прегледи и атестите за возилата. Возачите треба да бидат свесни за важноста на правилното функционирање на катализаторот и редовното одржување на издувниот систем, со што ќе придонесат за почиста животна средина и за подобро здравје на сите граѓани.